‘Tot op de huid’ – 25 jaar schilderkunst van Ans Markus

Onlangs verscheen het boek Tot op de huid – 25 jaar schilderkunst van Ans Markus, waarin het totale oeuvre van de kunstenares is opgenomen.

Ans Markus (1947) is een fenomeen. Bekend van televisie, de roddelbladen en de talloze interviews in kranten en tijdschriften. Er zijn mensen die zelfs zijn vergeten waarom ze zo bekend is geworden. Dat ze niet alleen een veelbesproken uiterlijke verschijning is, maar eigenlijk ook schildert. De afgelopen vijfentwintig jaar maakte ze meer dan 650 schilderijen. Over ‘Vrouwen die vrij willen zijn’, zoals ze zelf zegt. Gedreven door haar eigen ongelukkige verleden ging ze schilderen. De zelfportretten waarin ze zich in windsels heeft gewikkeld behoren tot de bekendste uit haar oeuvre. Ze verschenen op de covers van de bestsellers van Marijke Höweler, wat een doorbraak betekende bij de pers en het grote publiek. Het thema van kwetsbaarheid, het (on)vermogen om te communiceren en ge- en verbondenheid, laat Ans Markus niet meer los.

Ook niet wanneer de windsels langzaam verdwijnen omdat ze zich zelf minder kwetsbaar voelt worden. Er verschijnen in series als ’Hommages’, ‘Cirkels’, ‘Godshuizen’, ‘Sterrenbeelden’, ‘Pierrots’, ‘Christus’, ‘Medea’ en ‘De taal van het lichaam’ nieuwe beeldelementen. Het thema blijft steeds hetzelfde maar wordt algemener: de emotionele belevingswereld van de mens in relatie tot zijn omgeving.

Eigenzinnig realisme
Ans Markus is autodidact. Ze tekende al graag als kind en volgde later tekenlessen om zich te bekwamen in anatomie. Haar rake portretten vonden gretig aftrek en de wens ontstond ook te gaan schilderen als professie. Ze verdiepte zich in de traditionele olieverftechnieken en verkoos een realistische schildersstijl om haar verhaal te vertellen. In een tijd waar juist abstractie regeerde in de musea en galeriewereld werd haar werk niet altijd serieus bekeken. De Amsterdamse Galerie Mokum bood in die tijd onderdak aan schilderijen van kunstenaars die realistisch bleven werken en in die stal werd ook Ans Markus gekoesterd. Hoewel wel vergeleken met Willink, of het werk van de magisch realisten, hoort haar realisme uiteindelijk overal en nergens bij en is haar ‘verstilde’ fijngeschilderde beeldtaal typisch als die van Ans Markus te herkennen. Haar laatste expositie en haar werk blijkt een groeiend aantal mensen aan te spreken.

Bekende Nederlander
De ontmoeting van Ans Markus halverwege de jaren ’80 met haar huidige partner, kunstverzamelaar Wybe Tuinman, bleek van groot belang voor het verloop van haar succesvolle carrière. Van toen af aan werd er gezorgd voor een uitstekende public relations en werd de altijd bijzonder geklede kunstenares – zelf van nature uiterst bescheiden en vooral ook onzeker – een opvallende en graag geziene gast op feesten en partijen, van zakenwereld tot showbizz. Al is het haar nooit te doen geweest zelf in de spotlights te staan. ‘Ik zie het slechts als een manier om mijn werk te promoten, veel liever zit ik achter mijn ezel te werken’. Ans Markus heeft zich, gebruikmakend van haar bekendheid – in de afgelopen jaren ook ingezet voor talloze goede doelen.

Onafhankelijk
Sinds 1995 heeft Ans Markus, vlak tegenover haar woonhuis en werkatelier op het Prinseneiland in Amsterdam een eigen Expo’Atelier, dat behalve als galerie voor haar schilderijen ook fungeert als ontvangstruimte voor groepen, zakelijk of particulier, die na te zijn rondgeleid langs de werken van Ans Markus, zelf, met raadgevingen van de kunstenares, de kwast ter hand kunnen nemen. De door Wybe Tuinman – die zichzelf inmiddels ‘schilderknecht’ noemt – georganiseerde ‘schilderworkshops’ zijn een groot succes. Het Expo’Atelier betekent voor Ans Markus onafhankelijkheid van de galeriewereld, een onafhankelijkheid die de kunstenares ook met haar zeer eigen schildersstijl en eigenzinnige verschijning kenmerkt. Ondanks het kleine kringetje mensen dat de kunstenares in haar ‘eigen cirkel’ toelaat, trekt ze zich het leed van anderen in deze wereld sterk aan en wil met haar kunst bij de beschouwers een besef teweegbrengen dat het gaat om communiceren, begrijpen en begrepen worden en vooral: vrijheid. In haar meest recente werk ‘De taal van het lichaam’ – een serie van 24 levensgrote schilderijen – heeft Ans Markus naar een mogelijkheid gezocht communicatie universeel te maken.

Oeuvre catalogus
Ter gelegenheid van het jubileum van Ans Markus verscheen haar fraai vormgegeven boek ‘Tot op de huid – 25 jaar schilderkunst van Ans Markus’. Hierin staat het gehele oeuvre van de kunstenares thematisch en deels chronologisch afgebeeld Zo komen achtereenvolgens haar series ‘Windsels & maskers, ’Hommages’, ‘Cirkels’, ‘Godshuizen’, ‘Sterrenbeelden’, ‘Pierrots’, ‘Christus’, ‘Medea’, de opdrachten en de recente ‘Taal van het lichaam’ aan bod. In een achttal voorafgaande hoofdstukken worden – door middel van citaten van Ans Markus zelf, ingeleid door Anja Frenkel – leven en werk van de kunstenares beschreven. De sterke fotografie van Wouter Jansen, die Ans Markus gedurende de afgelopen maanden op de voet volgde, completeert het eerste deel. In het tweede deel worden de afbeeldingen van de kunstwerken afgewisseld met bijdragen van vrienden en bewonderaars van de kunstenares. Zo zijn er onder andere twee ‘lofdichten’ van de hand van Freek de Jonge en Arjan Ederveen te lezen, een ontroerend betoog van dochter Sigrid en een mooie beschouwing van oud-minister Jo Ritzen te lezen. In de inleiding van de lijvige oeuvrecatalogus schrijft samenstelster en vormgeefster Anja Frenkel: ‘Dit boek toont het resultaat van 25 jaar schilderen. Maar ook het vakmanschap, de eenzaamheid, de werklust, de eenvoud, de liefde, de onzekerheid, de glamour en de bewondering van het unieke kunstenaarschap van Ans Markus. Haar wereld, haar leefomgeving en haar gedachtengoed zijn hierin geschilderd, verteld, omschreven en gefotografeerd. Onomwonden. Tot op de huid. Het is aan de lezer en kijker om te beleven wat daaronder zit.’

Boek
Tot op de huid – 25 jaar schilderkunst van Ans Markus
Tekst (NL/ENG): Ans Markus en Anja Frenkel (red./vormgeving),
met bijdragen van Arjan Ederveen, Freek de Jonge en Jo Ritzen e.a.
Ans Markus Expo’Atelier® b.v., Amsterdam.
276 pagina’s hardcover, gebonden met linnen rug, formaat 29×29 cm
ca. 750 afbeeldingen waarvan ca. 650 in kleur

Zend mij het jubileumboek ‘Tot op de huid, 25 jaar schilderkunst van Ans Markus’. Na overmaking van € 49,90 + € 10,- verzendkosten NL (samen € 59,90) op IBAN rekeningnummer NL04 ABNA 0433 5484 87 tnv Ans Markus wordt u een exemplaar toegestuurd.